گزارش کارآموزی آز كنترل كیفیت صابون در شیمی كاربردی

دسته بندي : فنی و مهندسی » مهندسی شیمی
گزارش کارآموزي آز كنترل كيفيت صابون در شيمي كاربردي در 70 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

عنوان .............................................................................................................. صفحه

فصل اول:................................................................................................................... 1

تاريخچه شركت پاكسان............................................................................................. 2

محصولات توليدي شركت پاكسان............................................................................. 4

فصل دوم:.................................................................................................................. 6

سورفكتانت‌ها يا مواد فعال‌كننده سطحي.................................................................... 7

سورفكتانت‌هاي آنيوني............................................................................................... 9

سورفكتانت‌هاي كاتيوني............................................................................................. 9

سورفكتانت‌هاي آمفوتريك......................................................................................... 10

سورفكتانت‌هاي غيريوني............................................................................................ 11

فصل سوم:................................................................................................................. 13

تاريخچه صابون......................................................................................................... 14

تعريف صابون............................................................................................................ 16

ساختمان شيميايي صابون......................................................................................... 17

اشكال تجاري صابون................................................................................................ 19

تئوري صابوني شدن................................................................................................. 22

صابوني شدن تري گليسريد به وسيله سود.............................................................. 22

صابوني شدن اسيد چرب آزاد توسط سود............................................................... 22

سرعت واكنش صابوني شدن.................................................................................... 23
فصل چهارم................................................................................................................ 26

مواد اوليه صابون‌سازي............................................................................................ 27

چربي‌ها و روغن‌ها..................................................................................................... 27

طبقه‌بندي روغن‌ها و چربي‌ها براساس خواص صابون‌ حاصل................................ 29

اسيدهاي چرب........................................................................................................... 32

اسيدهاي چرب اشباع شده......................................................................................... 32

اسيدهاي چرب اشباع نشده........................................................................................ 33

آب.............................................................................................................................. 36

بازهاي معدني............................................................................................................ 36

بازهاي آلي................................................................................................................. 36

مواد افزودني.............................................................................................................. 37

كلرورها...................................................................................................................... 37

سيليكات‌هاي محلول................................................................................................... 37

فسفات‌هاي قليايي....................................................................................................... 38

بنتونيت....................................................................................................................... 38

روغن لانولين يا پارافين............................................................................................. 38

آنتي‌اكسيدان‌ها............................................................................................................ 39

EDTA........................................................................................................................ 39

سولفات منيزيم........................................................................................................... 39

سيليكات منيزيم.......................................................................................................... 39

رنگ............................................................................................................................ 40

دي‌اكسيد تيتانيوم....................................................................................................... 40

اپتيكال برايتنر............................................................................................................. 40

محافظت‌كننده‌ها و ضدعفوني‌كننده‌ها ........................................................................ 40

اسانس........................................................................................................................ 41
فصل پنجم.................................................................................................................. 42

روش‌هاي توليد صابون............................................................................................. 43

تهيه صابون‌ به روش سرد........................................................................................ 43

تهيه صابون به روش نيم جوش (نيمه‌گرم)............................................................... 43

تهيه صابون به روش جوشاندن مكرر (گرم)............................................................ 44

تهيه صابون به روش پيوسته و مداوم...................................................................... 46

مرحله تكميل صابون.................................................................................................. 48

بسته‌بندي صابون....................................................................................................... 50

فصل ششم:................................................................................................................ 51

آزمايشات مربوط به اسيدهاي چرب......................................................................... 52

انديس صابوني........................................................................................................... 52

انديس يدي................................................................................................................. 52

انديس اسيدي............................................................................................................. 53

تايتر............................................................................................................................ 53

رنگ............................................................................................................................ 54

آزمايشات مربوط به صابون پخت............................................................................. 55

اندازه‌گيري قليائيت و كل مواد چرب.......................................................................... 55

اندازه‌گيري گليسرين.................................................................................................. 56

اندازه‌گيري نمك......................................................................................................... 57

روش شكستن صابون (جداكردن اسيد چرب آن)..................................................... 58

آزمايشات مربوط به آب صابون............................................................................... 59

اندازه‌گيري نمك آب صابون...................................................................................... 59

اندازه‌گيري درصد قليائيت و صابون همراه.............................................................. 59

اندازه گيري درصد گلسيرين آب صابون.................................................................. 60

آزمايشات مربوط به آب به دست آمده از ديگ بخار................................................ 61

تعيين كانداكتيويته و كل املاح محلول........................................................................ 61

اندازه‌گيري سختي كل................................................................................................ 61

اندازه‌گيري قليائيت فنل‌فتالئين و قليائيت متيل اورانژ................................................. 61

تعيين درصد خلوص سود.......................................................................................... 63

تعيين درصد خلوص سولفات منزيم.......................................................................... 63
منابع و مآخذ.............................................................................................................. 64


فهرست جداول

نمودار خواص صابوني انواع روغن و صابون آنها.................................................. 31

جدول اسيدهاي چرب اشباع ..................................................................................... 34

جدول اسيدهاي چرب غيراشباع................................................................................. 35


چكيده:

صابون يك محصول بهداشتي است و براي جلب رضايت مصرف‌كننده بايستي كيفيت اين محصول مورد بررسي قرار گيرد تا در صورت وجود هرگونه مشكل براي رفع آن اقدام شود.

در اين مجموعه، آزمايشاتي كه در آزمايشگاه كنترل كيفيت بر روي محصول صابون انجام مي‌شود شرح داده شده‌است پس از انجام اين آزمايشات محصول موردنظر تأييد و يا رد مي‌شود.

بنابراين ابتدا بايد روش توليد صابون يا به عبارتي واكنش صابوني شدن و نيز مواد اوليه صابون بررسي و سپس به بحث كنترل كيفيت آن پرداخت.

صابوني كه براي انجام آزمايشات به آزمايشگاه كنترل كيفيت، به عنوان نمونه، آورده مي‌شود به دو شكل است:

صابون پخت و صابون بسته‌بندي:

صابون پخت صابوني است كه از تانك‌هاي پخت متفاوتي نمونه‌گيري مي‌شود و رنگ و اسانس هم ندارد در مورد اين صابون پارامترهايي از قبيل قليائيت، درصد نمك، درصد گلسيرين و TFM (كل مواد چرب) اندازه‌گيري مي‌شود. صابون بسته‌بندي هم يك صابون تكميل شده است و فقط پارامتر قليائيت براي اندازه‌گيري مي‌شود.

در آزمايشگاه كنترل كيفيت علاوه بر آزمايشات انجام شدة بر روي صابون محصولات ديگري هم مورد آزمايش قرار مي‌گيرند كه عبارتند از اسيدهاي چرب، چربي‌ها و محصولات صنعتي از قبيل فوم حفاري، تگزاپون صدفي اسيد استئاريك روغن سبزه و غيره.


تاريخچه شركت پاكسان:

شركت پاكسان ابتدا تحت عنوان شركت توليد پاك‌كن با مسئوليت محدود در دي ماه 1341 در اداره ثبت شركت‌ها و مالكيت صنعتي تهران به ثبت رسيد و در تيرماه 1342، نام و نوع شركت به شركت سهامي پاك‌كن و سپس در 30 مهرماه 1349 به شركت سهامي خاص پاكسان تغيير يافت.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي، در سال 1358 اداره امور شركت از سوي شوراي انقلاب به لحاظ كنترل مالكيتي شركت سرمايه‌گذاري توسعه صنايع بهشهر كه مشمول بند (ب) لايحه قانوني حفاظت و توسعه صنايع بوده‌است به سازمان ملي ايران واگذار شد. و در سال 1370 در راستاي برنامه خصوصي‌سازي دولت جمهوري اسلامي ايران به بخش خصوصي منتقل گرديد. در شهريور 1373 به شركت سهامي عام تغيير يافت و در اسفند 1372 در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شد.

هم اكنون پاكسان توليد‌كننده محصولات پاك‌كننده و بهداشتي با پشتوانه بيش از سي و هشت سال تجربه توانسته است در زمينه صادرات در بازارهاي خارجي به گونه‌اي گسترده و چشمگير بدرخشد و توليدات خود را در زمره پرفروش‌ترين‌ها در‌آورد.

شركت پاكسان داراي دهها لوح تقدير و تشويق و جزو يكصد شركت برتر كشور است. پاكسان اكنون محصولات خود را به كشورهايي نظير جمهوري‌هاي استقلال يافته آسياي ميانه و حوزه قفقاز، روسيه، افغانستان، كشورهاي حوزه خليج فارس و كشورهاي اروپايي و آفريقايي صادر مي‌كند. و نقش مهمي در صادرات كالاهاي صنعتي كشور به عهده دارد.

پاكسان با انتخاب مرغوب‌ترين مواد اوليه و بهره‌گيري از گسترده‌ترين دانش فني كنترل و نظارت دقيق بر كيفيت توليدات خود در لابراتورهاي تخصصي بسيار مجهز، كارشناسان با تجربه و كارآزموده، همواره توليدات خود را در استانداردهاي بين‌المللي و بسته‌بندي‌هاي مناسب عرضه‌مي‌كند.

نشان استاندارد ايران و استاندارد بين‌المللي ISO-9001 بر تمامي توليدات پاكسان، معرف اين ويژگي‌هاست. همچنين به منظور وجود كيفيت يكنواخت در توليد محصولات و تلاش درجهت ارتقاي كيفيت آن با تنظيم نمودن فعاليت‌هاي شركت و ثبت و نگهداري منظم مستندات با توجه به حضور در بازارهاي جهاني و افزايش صادرات علي‌الخصوص به كشورهاي پيشرفته، مديريت شركت مصمم به اجراي پروژه ايزو و اخذ گواهي‌نامه بين‌المللي آن گرديد و بنابراين شركت توانست در اسفند ماه سال 78 گواهي‌نامه ISO-9001 را از موسسه QMI كانادا دريافت نمايد.


محصولات توليدي شركت پاكسان

1) صابون:

صابون دستشويي عروس و اركيد و گلنار و سيو

صابون رخت‌شويي گلنار

صابون حمام گلنار و صابون بچه اركيد و صابون گليسرينه

2) خمير‌دندان:

خميردندان تيوپي و پمپي پونه

خميردندان لامينيت و دو رنگ پونه

خميردندان آلومينيومي نسيم و پونه و اركيد و ژل پونه

3) مايعات:

مايع ظرفشويي گلي و برف و مايع ظرفشويي بوف و مهناز و مكسل‌پوش و مايع آنتي‌باكتريال، مايع دستشويي اركيد با اسانس موز و سيب و توت‌فرنگي

مايع سفيد‌كننده برف، مايع نرم‌كننده لباس برف

مايع ماشين‌لباسشويي سپيد

4) شامپو:

شامپو شبنم چرب و خشك و معمولي – شامپو گياهي شبنم

شامپو اركيد و شامپو بچه اركيد

شامپو گياهي نسيم

5) پودر:

پودر لباسشويي دستي برف

پودر ماشين‌لباسشويي سپيد

پودر كفشويي برف و رخشا

6)‌ محصولات صنعتي: اسيد چرب يك تقطيره، اسيد چرب دو تقطيره، اسيد چرب سويا اسيد استئاريك، اسيد سولفونيك، گليسرين، رزيديو، كوكونات دي اتانول آميد – تگزاپون صدفي، فوم حفاري، سوپكس.

7) انواع جعبه كه جهت بسته‌بندي محصولات شركت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

8) توليدات بطري جهت بسته‌بندي بعضي از محصولات شركت.

برخي از اين محصولات علاوه بر تامين مصارف پاكسان به ساير شركت‌ها نيز عرضه مي‌گردد و در صنايع بهداشتي، دارويي، نظامي، لاستيك‌سازي، ريخته‌گري، حفاري چاههاي نفتي، رنگ‌سازي، توليد خوراك دام و آرايشي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

اشكال تجاري صابون

صابون از نظر شكل ظاهري و يا خواص فيزيكي و شيمي فيزيكي به صورت‌هاي بسيار متنوعي به بازار عرضه مي‌گردد كه به طور نمونه چند نوع از آن‌ها را يادآور مي‌شويم.

1- صابون لباس‌شويي:

كه معمولاً داراي 66-62% اسيد چرب (اسيد چرب آزاد در چربي مصرفي) مي‌باشد. از مواد اوليه ارزان قيمت تهيه شده و به قيمت ارزان نيز به فروش مي‌رسد. مع‌الذلك در سال‌هاي اخير رقابت شديدي بين زداهاي سنتزي و اين صابون به وجود آمده و زداها مقدار قابل ملاحظه‌اي از بازار آن را اشغال نموده‌است.

2- صابون آرايشي:

كه مصرف آن در هفتاد سال اخير افزايش فوق‌العاده و عموميت يافته است. به طوري كه امروزه يكي از كالاهاي لازم و مورد مصرف اكثر خانواده‌ها مي‌باشد. سازندگان صابون آرايشي براي جالب كردن محصولات علاوه بر رنگ‌ها و عطريات متنوع مواد نرم‌كننده پوست و مواد افزودني طبيعي و سنتزي را پيوسته به فرمول‌ها افزوده و اين كالاي همگاني را روز به روز جالب‌تر و مفيد و موثر‌تر عرضه مي‌دارند.

3- صابون نرم:

اين صابون كه صابون سياه نيز ناميده مي‌شود از اثر پتاس بر روي چربي يا اسيدچرب به دست مي‌آيد و براي لباس‌شويي خانگي و صنعتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.


4- صابون پرك:

اين نوع صابون كه از صابون‌هاي مصرف خانگي و صنعتي است به علت سهولت انحلال و طرز مصرف، بيشتر در دستگاههاي صنعتي لباسشويي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

5- صابون براده:

اين صابون از تراشيدن صابون سخت شده به دست مي‌آيد و در ماشين‌هاي لباس‌شويي به كار برده مي‌شود.

6- گرد صابون:

اين صابون از گرد كردن صابون و اختلاط كربنات دو سود و ساير مواد سازنده مانند سيليكات، فسفات، پربورات، قيليايي و ساير مواد افزاينده به دست مي‌آيد. گرد صابون را نبايد با پودرهاي زداي جديد كه سنتزي مي‌باشند و به طور كلي فاقد صابون هستند اشتباه كرد.

7- پودرهاي صابون و زدا:

اخيراً براي بهبود خواص صابون مقادير مختلف زادها را با صابون مخلوط كرده و ضمن تقليل قيمت صابون خواص جالب‌تر و اثرات زدايي بهتري به آن‌ها داده‌اند.

8- صابون مايع:

براي سهولت مصرف و به خصوص كاربردهاي آرايشي و پزشكي صابون پتاس را به صورت مايع تهيه و در دستگاههاي توزيع‌كننده ماده به مصرف مي‌رسانند.


9- صابون شفاف:

اين صابون داراي الكل، قند، گليسرين مي‌باشد. قابليت زدايي اين صابون كم است.

10- صابون دارويي:

اخيراً با افزودن مواد ضدعفوني، ضدقارج، ضدبيماري و … انواع آن مانند صابون‌هاي گوگردي جيوه در داروخانه‌ها موجود مي‌باشد.

طبقه‌بندي روغن‌ها و چربي‌ها براساس خواص صابون حاصل:

1- چربي‌هاي سخت، كندكف:

اين دسته شامل تالو، چربي زوائد حيواني، روغن خرما، روغن حيوانات دريايي و روغن‌هاي هيدروژنه شده كه داراي نقطه ذوب و تايتر بالا هستند مي‌باشد. صابون اين چربي‌ها بر روي پوست اثر ملايم داشته و با وجود كندي كف، داراي قدرت پاك‌كنندگي خوبي مي‌باشند. صابون اين چربي‌ها در آب سرد به كندي كف مي‌كند ولي در آب گرم كف بهتري دارد.

2- چربي‌هاي سخت، تند كف:

اين دسته شامل روغن نارگيل، روغن هسته خرما و … مي‌باشد. صابون روغن‌هاي اين گروه به الكتروليت‌ها و نمك‌ها كمتر حساس بوده و حتي در آب دريا نيز كف مي‌كند و براي ساخت صابون‌هاي مصارف دريايي نيز به كار مي‌رود. چربي‌هاي اين گروه به آساني صابوني مي‌شوند.

3- روغن‌هاي صابون نرم:

روغن زيتون، روغن سويا و به مقدار كمي روغن بادام كوهي، روغنهاي اين دسته را تشكيل مي‌دهند كه در توليد صابون‌هاي نرم و صابون‌ مايع پتاس به كار برده مي‌شوند. روغن حيوانات دريايي هم جز اين دسته مي‌باشند.


4- كلوفان (Rosin):

اين ماده در حقيقت نه يك روغن و نه يك چربي و نه اسيد چرب خالص مي‌باشد بلكه در صنعت صابون‌سازي مثل اسيد چرب عمل مي‌كند. صابون‌ حاصل به آساني حل شده و فوراً كف مي‌كند اما چون بسيار نرم است به تنهايي به كار برده نمي‌شود و اغلب همراه با ساير روغن‌ها در صابون‌سازي كاربرد دارد.

5- اسيدهاي چرب سنتزي و اسيدهاي نفتنيك:

اين اسيدها به مقدار كم در تهيه صابون‌هاي فلزي و صابون‌هاي صنعتي به كار برده مي‌شوند و به ندرت از آنها در تهيه صابون‌هاي بهداشتي و خانگي استفاده مي‌شود. از اين صابون در صنعت نساجي به خصوص صنعت ابريشم استفاده مي‌شود و بوي نامطلوب ولي قدرت پاك‌كنندگي و ميكروب‌كشي خوبي دارد.