مقاله بررسی علل افت تحصيلي

دسته بندي : علوم انسانی » روانشناسی و علوم تربیتی
مقاله بررسي علل افت تحصيلي در 23 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست عناوين

هدف از تحقيق..................................................................................................................................................

مقدمه...................................................................................................................................................................

فصل اول (علل افت تحصيلي).......................................................................................................................

فصل دوم (راههاي مقابله با افت تحصيلي)................................................................................................






هدف از تحقيق:

ما در اين تحقيق قصد داريم اولاً به بررسي علل افت تحصيلي كه يكي از بزرگترين معضل هاي جامعه امروز ما و به خصوص آموزش و پرورش مي باشد، بپردازيم. ثانياً راههايي براي مقابله با آن بيابيم. البته تمام مطالبي كه در اين تحقيق آمده همه از منابع معتبر و كتب و مجلات علمي تهيه گرديده است. و ما تنها به بيان آنها پرداخته ايم. براساس آنچه گفته شد مي توان نتيجه گرفت راههايي كه براي جلوگيري از اين افت بزرگ بيان شده همه مثمر به ثمر هستند و مي توان از آنها بصورت علمي استفاده كرد. ما با انجام اين تحقيق قصد داريم از افت تحصيلي در اين دبيرستان جلوگيري و يا بكاهيم. به اميد آن روز كه ديگر افت تحصيلي از مشكلات بزرگ و حل نشدني براي جامعة فرهنگي ما نباشد.


مقدمه

افت تحصيلي يكي از مشكلات عمدة نظام هاي آموزشي در دنياي كنوني است، و هر سال مقادير متنابهي از امكانات مالي و نيروهاي انساني، آموزشي و پرورشي به اين معضل اختصاص مي يابد. از آنجا كه افت تحصيلي با نظام آموزشي، فرهنگي،‌اجتماعي و خانوادگي جامعه ارتباط تنگاتنگي دارد، بررسي آن مستلزم دقت نظر و ارزيابي دقيق عوامل عديده اي است.

بسياري از افراد افت تحصيلي را به معناي ناتواني دانش آموز در يادگيري مواد درسي مي دانند. بدون شك اين تصوري نادرست است. ناتواني كودك در فراگيري دروس ممكن است از تواناييهاي ذهني محدود و ضعيف ناشي شود، در حاليكه افت تحصيلي به معناي نزول از يك سطح بالاتر به سطحي پايين تر در تحصيل و آموزش است.

افت تحصيلي به كاهش عملكرد تحصيلي دانش آموز از سطحي رضايت بخش به سطحي نامطلوب گفته مي شود. توجه به فوق نشان مي دهد كه مقايسه و سنجش سطح عملكرد تحصيلي قبلي و فعلي دانش آموز بهترين شاخص از افت تحصيلي است. مشاهدة اينگونه افت و خيرها درعملكرد تحصيلي دانش آموزان، ما را به بررسي علل آن فرا مي خواند. از آنجا كه نظام آموزش و پرورش يكي از سازمان ها و نهادهاي پرهزينة كشور است. و نيز به دليل ارزش حياتي آن در تأمين و تربيت نيروي انساني ماهر و متخصص جامعه و بطور كلي اعتلاي فرهنگي و اقتصادي كشور، بررسي دلايل افت تحصيلي و روش هاي مقابله با آن، مي تواند از به هدر رفتن سرمايه هاي مادي و معنوي مردم و مسئولان پيشگيري كند و به كارايي هر چه بيشتر افراد جامعه بينجامد. به همين دليل ما به بررسي علل افت تحصيلي بين دو كلاس دوم پرداختين كه در اين تحقيق علل اين افت دو كلاس و در كل افت تحصيلي را مورد بحث قرار داديم.


فصل اول

علل افت تحصيلي

همانگونه كه اشاره شد، افت تحصيلي با نظام آموزشي، فرهنگ،‌اجتماع، خانواده و خصوصيات فردي اشخاص يا به عبارت ديگر با ويژگيهاي دانش آموزان ارتباط بسيار نزديك دارد. در اينجا به چند علت اصلي افت تحصيلي اشاره مي شود. لازم به تذكر است كه اين علل معمولاً بطور مستقل و مجزا از يكديگر باعث به وجود آمدن افت تحصيلي در دانش آموزان نمي شود، بلكه ارتباط و تعامل آنها شبكة پيچيده اي را به وجود مي آورد كه بر وضعيت تحصيلي دانش آموزان اثر مخرب مي گذارد. طبعاً مقابله با افت تحصيلي نيز در گرو اقدامات همه جانبه و همزمان در اين زمينه هاست.

الف) علل آموزشي:

در اين مورد به چند علت فرعي اشاره مي كنيم: 1- تراكم برنامه هاي درسي : گاهي اوقات دانش آموزان هفته اي 40 ساعت در مدرسه تحصيلي مي كنند و در خانه نيز با انبوهي از تكاليف درسي روبرو مي شوند. بديهي است كه در چنين شرايطي دانش آموزان فرصت كمتري براي پرداختن به ساير نيازهاي شخصي خويش دارند. اگر اين وضع براي مدتي ادامه يابد، فشار حاصل از تكاليف زايد و اضافي باعث بيزاري دانش آموزان از مدرسه و تحصيل مي گردد و در نتيجه منجر بر افت تحصيلي آنان مي شود. تجربه نشان داده است كه تكاليف زياد لزوماً سطح تحصيلي دانش آموز را بالا نمي برد، بلكه بر عكس معمولاً نتيجه اي معكوس به دنبال دارد. 2- عدم برنامه ريي تحصيلي مناسب بعضي از دروس با سطح رشد و سن كودك هماهنگي ندارد. اين عامل ممكن است باعث شود كودك يا دانش آموز نتواند ارتباط منطقي بين مواد درسي و استفاده از اين آموخته ها را پيدا كند و بعضاً آنها را بي فايده مي پندارد. 3- عدم وجود معلمان كافي و شايسته: تسلط معلم بر درس، روش تدريس وي و ارتباط او با شاگردان از عوامل مهم پيشرفت يا افت تحصيلي دانش آموزان است. 4- عدم انطباق هدف و محتواي آموزشي با علايق دانش آموزان: قصور نظام آموزشي در ايجاد هدفها و برنامه هايي كه با نيازهاي رشدي و تكامل فرد و علايق و انگيزه هاي او متناسب و هماهنگ باشد، بر جريان تعليم و تربيت تأثير نامناسب گذاشته، باعث افت تحصيلي مي گردد.

از جمله علل و عوامل آموزشي مؤثر ديگر در افت تحصيلي مي توان به نامناسب بودن روش هاي آموزشي، ارزيابي هاي نادرست از عملكرد دانش آموزان، كمبود فضاهاي آموزشي، حفظ طوطي وار مطالب جزيي و كم اهميت و عدم ارتباط بين مطالب درسي و تجارب واقعي زندگي اشاره كرد.




« ابعاد مختلف افت تحصيلي»

1) عوامل خانوادگي 2) عوامل شخصي 3) عوامل آموزشگاهي 4)عوامل مربوط به دبيران 5) عوامل مربوط به كتب درسي.

عوامل خانوادگي: 1- مشاغل خانواده (والدين) 2- تعداد افراد خانواده و فواصل و تركيب سني آنها 3- توقعات و انتظارات والدين و طرز تفكر و انديشه آنان نسبت به امر مقدس تعليم و تربيت 4- انحرافات اخلاقي رفتاري و تربيتي خانواده 5- عدم ثبات فيزيكي محيط خانه، انتقال و جابجايي زودهنگام و مستعد در طول سال تحصيلي
6- بي‌توجهي و حس مسئوليت و عدم استقبال اولاء دانش آموزان براي جبران و تأمين كمبودهاي علمي از طريق سرمايه گذاري روي كلاس هاي تقويتي و جبراني فرزندانشان.

عوامل شخصي: 1- داشتن اضطراب، استراس و نگراني نسبت به مسائل علمي تحصيلي در مدرسه 2- نبود انگيزه علمي، به خاطر عدم تأمين شغل آتي و وجود بيكاري بي رويه (خصوصاً تحصيل كودكان) 3- نداشتن برنامه دقيق و جامعه براي تحصيل و مطالعه 4- عدم آشنايي اصولي و منطقي با روش ها و شيوه هاي مطالعه.

عوامل آموزشگاهي: 1- فضاي نامناسب فيزيكي مدرسه و كلاس هاي درس 2- تغيير و تحمل و فعل و انفعالات مدرسه در طول سال تحصيلي و… 3- بينش، منش، روش فرهنگ دوستان و همكلاسي و طرز تفكر آنان 4- عدم سازماندهي اصولي دبيران و معلمان در مراكز آموزشي 5- تغيير و تحول بي رويه معلمان ؟؟ سال تحصيلي از مدرسه به مدرسه ديگر 6- انتخاب محل خدمت توسط دبيران و معلمان باسابقه و مجرب براي خدمت در روستا به خاطر كسب و دريافت مزاياي مادي و پاداش و حضور در كلاس‌هاي زير 20 نفر روستايي (فقدان تعادل شهر و روستا) 7- عدم سرمايه گذاري و اهميت دادن ؟؟ به آموزش و مسائل علمي، و پرداختن به فعاليت هاي جنبي 8- استفاده و بهره گيري از نيروهاي مازاد در مدارس براي تدريس، مديريت و معاونت و… 9- فرار مغزها و انتقال بي رويه معلمان خصوصاً متخصصان و دبيران مجرب براي رشد و پيشرفت و ترقي آتي علمي و مادي و معنوي و تثبيت پايگاه اجتماعي از مناطق كوچك و محروم به مناطق بزرگ 10- جانيافتادن سياست مدرسه محوري در مدارس براي تحقق آرمان هاي والاي تعليم و تربيت.

عوامل مربوط به دبيران: 1- نداشتن تجربه و مهارت كافي، فنون كلاس داري، شيوه هاي اصولي تعليم و تربيت، فوت و فن معلمي و ضعف در تدريس، ارتباط اجتماعي و…
2- وجود معلم متعدد براي ارائه دروس مختلف يك كلاس و ناهمخواني احتمال آنان و همچنين شيوه و سليقه هاي مختلف 3- وجود علاقه و انگيزه خدمتگذاري و تدريس معلم، وظيفه و رسالت خطير تربيت مربيان و امثال آن 4- ادغام مسائل خانوادگي، مشكلات مادي و معضلات بيرون از مدرسه با مسائل آموزشي و تربيتي مدرسه توسط دبيران و معلمان 5- تحقير و اهانت دانش آموزان و خرد كردن شخصيت آنان توسط تعداد محدودي از معلمان بي تجربه و بيزار ساختن آنان از مسائل علمي 6- نبود برخورد عاطفي با دانش آموزان و مفيد نساختن آنان براي انجام وظايف دانش آموزي.

عوامل كتب درسي: 1- حجم كتب درسي متناسب با زمان تحصيل 2- زبان سنگين، شيوه و سبك نگارش و نامناسب بودن از لحاظ مفهومي 3- تعدد كتب درسي 4- كمبود زمان مطالعه و فعاليت درسي و تدريس كلاسي 5- ديررسيدن كتب درسي به مراكز علمي و آموزشگاهي و نرسيدن به موقع به دست دانش آموزان 6- تغييرات دايمي در كتاب هاي درسي در هر سال و نبود حتي مرور سطحي پايه بالاتر توسط دانش آموزان قبولي در تعطيلات.

الف) برنامه هاي درازمدت:

برنامه هاي درازمدت يا بنيادي، تدابير زيربنايي است كه يك سياست كليرا در نظام آموزشي مي طلبد، برخي جزئيات اين برنامه ها به شرح زير است: 1- تجديد نظر در نظام ارزشيابي: نحوه ارزشيابي عملكرد دانش آموز در طول سال تحصيلي مي تواند بازخورد و انعكاسي از توانايي وي باشد. در صورتي كه اين بازخورد تا حدامكان واقعي تر باشد، مي تواند دانش آموز را نسبت به نقاط قوت و ضعف خود آگاه تر سازد كودكي كه در برخي دروس موفق بوده و استعداد خوبي نشان داده است، اگر به خاطر پايين بودن نمره در يك يا دو ماده درسي مردود شود و ساير امتيازات وي نيز هدر رود، سرخورده شده و ممكن است خود پنداره او تضعيف و نهايتاً به افت تحصيلي بيشتر و فراگيرتري دچار شود و حتي در مواردي انگيزه ترك تحصيل در او افزايش يابد. 2- تجديدنظر در محتواي برنامه هاي درسي و آموزشي: محتوا و امكانات برنامه هاي درسي و دوره هاي آموزشي بايد به طريقي برنامه ريزي شود كه افراد را براي مشاغل مورد انتظار فرد و جامعه آماده مي كند. تطابق بيشتر برنامه هاي درسي يا تفاوت هاي فردي و تناسب بيشتر اين برنامه ها با زندگي اجتماعي و محلي، به انگيزه بيشتر دانش آموزان به ادامه تحصيل و توجه بيشتر آنان به نظريات معلمان و در نتيجه كاهش افت تحصيلي خواهد انجاميد. همچنين در ارتباط با دانش آموزان روستايي، زمان بندي سال تحصيلي بر حسب زمان برداشت محصول يا مواقع ديگر كه به كار دانش آموزان نياز بيشتري هست، يك شيوه مؤثر كاهش افت تحصيلي است. 3- تربيت معلمان و آموزش ضمن خدمت آنان: اين كار مي تواند روش ها و فنون تازه تدريس و شرايط تعليم را به آنها آموخته، شرايط مناسب تري براي يادگيري دانش آموزان فراهم آورد و تا حد بسيار زيادي مانع شكست دانش آموزان و افت تحصيلي يا ترك تحصيلي آنها گردد. 4- كاهش تعداد دانش آموزان هر كلاس: كلاس هاي شلوغ بازدهي كمتري دارند. با تربيت معلمان بيشتر و تدارك فضاي آموزشي گسترده تر مي توان از ازدحام كلاس ها كاست و افت تحصيلي را كاهش داد. 5- فراهم كردن امكانات آموزش و پرورش قبل از دبستان: آموزش و پرورش رسمي در سطح مهد كودك و كودكستان، مخصوصاً براي مناطق محروم و مناطقي كه زبان محلي آنها با زبان رسمي متفاوت است نيز مي تواند براي يادگيري زبان رسمي بسيار مؤثر باشد و از مشكلاتي مانند آشنانبودن كودكان با زبان رسمي به مقدار زياد در ساليان بعد بكاهد 6- ارزيابي هوشي دانش آموزان: يكي از عواملي كه باعث افزايش ميزان افت تحصيلي خصوصاً در سال هاي اول دوره دبستان مي شود، وجود دانش آموزاني است كه بدون داشتن هوش متوسط وارد مدرسه شده، با افزايش حجم درس ها در سال هاي تحصيلي بعدي ضعف ها و كندي هاي آنها در يادگيري بارز مي شود. اين قبيل موارد بخش مهمي از آمارهاي مربوط به افت تحصيلي ساليانه دانش اموزان را نشان مي دهد. چنانچه اقدامات اوليه در خصوص آزمون هوشي دانش آموزان قبل از ورود به مدرسه (و حتي در مراحل بعدي) صورت گيرد، مي توان از درصد قابل ملاحظه اي از موارد افت تحصيلي يا ترك تحصيلي پيشگيري كند.